Van leegstand naar levendigheid; het afstudeerproject van Julia Holkema
Ook in Leeuwarden zijn lege winkelpanden geen onbekend gezicht. Ze geven straten een sombere uitstraling en zorgen dat je je er minder prettig voelt. Voor mijn afstudeerproject binnen de opleiding Communication & Multimedia Design (NHL Stenden) wilde ik daarom iets ontwerpen waardoor jonge vrouwen de stad weer vaker bezoeken, zodat leegstand op een natuurlijke manier kan worden teruggedrongen.
Maar, uit mijn onderzoek bleek dat veel vrouwen bepaalde delen van de stad vermijden, omdat ze zich er onveilig voelen. Donkere, verlaten panden versterken dat gevoel: ze zorgen voor een grauwe sfeer, trekken troep en vandalisme aan en geven de indruk dat een plek wordt vergeten. Hierdoor komen er minder mensen, neemt de sociale controle af en groeit de kans op overlast. Verschillende theorieën, zoals de broken window theory uit de criminologie, bevestigen dit: zichtbaar verval geeft het signaal dat een plek niet meer wordt verzorgd, waardoor onveiligheid sneller toeneemt.
Mijn doelstelling: "Hoe kunnen we leegstaande winkelpanden zo transformeren dat ze de winkelervaring niet verstoren, maar juist versterken, en tegelijk bijdragen aan een veiligere, aantrekkelijkere stad, waarin vrouwen in Leeuwarden zich prettiger voelen, gemotiveerd zijn om de stad vaker te bezoeken én vandalisme wordt ontmoedigd?"
Na meerdere tests, interviews en prototypes kwam ik uit op interactieve, lichtgevende raamontwerpen voor leegstaande winkelpanden. Met herkenbare Leeuwarder elementen en speelse onderdelen, zoals een selfiespiegel, wilde ik licht en levendigheid terugbrengen in de straat. Zo veranderen lege etalages van een storende factor in een plek die nieuwsgierig maakt, uitnodigt en bijdraagt aan een veiliger stadsgevoel.
Als externe validator tijdens mijn afstuderen was Stichting Binnenstads Management Leeuwarden onmisbaar. Ze hielp mij niet alleen met kennis en inzichten, maar vooral door de juiste mensen aan tafel te krijgen en afspraken te regelen met partijen zoals de Gemeente en Visit Leeuwarden. Dankzij die samenwerking werd mijn project meer dan een idee: het is werkelijkheid geworden!
Door leegstand te transformeren tot beleving verandert een probleem in een kans. Lege panden verstoren de stadservaring niet meer, maar dragen er juist aan bij.
Julia Holkema
18-08-2025